در سال ۲۰۲۰، تعطیلی و قرنطینه ناشی از شیوع ویروس کرونا منجر به مشکلات پیچیده‌ اقتصادی شده و دنیای ارزهای دیجیتال نیز از این آشفتگی‌ها در امان نبوده است. در اواسط ماه مارس (اسفند ۹۸)، اولین ضربه مهلک ناشی از شیوع این بیماری بر بازارهای اقتصادی، از جمله بازار بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال، وارد شد. با وجود اقدامات مختلفی که برای کنترل و جلوگیری از گسترش این بیماری در سرتاسر جهان انجام شد، آمارها نشان می‌دهد که احتمالاً موج دوم شیوع ویروس کرونا به‌زودی بار دیگر نمایان خواهد شد. دیکریپت در مقاله‌ تازه خود با کمک اظهارات برخی از متخصصان و صاحب‌نظران این حوزه توضیح می‌دهد که اگر موج دوم کرونا آغاز شود، بازار بیت کوین و ارزهای دیجیتال چه تأثیری از آن می‌گیرند.

طی چند ماه اخیر، تأثیر شیوع ویروس کرونا بر اقتصاد جهان بسیار گسترده بوده و ایالات متحده و بریتانیا را به‌سمت رکود اقتصادی سوق داده است. رکودی که طی ۱۱ سال گذشته در بریتانیا بی‌سابقه بوده است. موج دوم کووید ۱۹ در فرانسه و اسپانیا آغاز شده است و حتی کشوری مانند نیوزیلند که برای کنترل و مدیریت فوق‌العاده این بیماری به‌هنگام موج اول، موردتحسین قرار گرفته بود، اکنون به‌ناچار و با اوج‌گرفتن دوباره شیوع بیماری، باری دیگر در اوکلند، بزرگ‌ترین شهر این کشور، قرنطینه عمومی اعلام کرده است.

در میانه این مشکلات اقتصادی، قیمت بیت کوین نیز فراز و فرودهای بسیاری را پشت سر گذاشته است. اولین واکنش این ارز دیجیتال به تلاطم‌های اقتصادی، سقوطی هم‌راستا با سقوط بازارهای سهام بود؛ بااین‌حال، بیت کوین خیلی زود توانست این افت را جبران کند و رکورد سالیانه جدیدی را به ثبت برساند. اما، مشکلات اقتصادی که با شیوع ویروس کرونا دامن‌گیر تمام کشورهای جهان شد، چه تأثیری بر بیت کوین داشته است و این ارز دیجیتال چگونه با قرنطینه ناشی از موج دوم شیوع بیماری، تزریق پول به اقتصاد، وام‌ها و ناامیدی اقتصادی دست‌وپنجه نرم خواهد کرد؟

متخصصان نظرات متفاوتی برای پاسخ به این سؤال دارند. از نظر برخی، چگونگی تأثیر شیوع موج دوم کرونا بستگی به واکنش دولت‌ها و سیاست‌های آنها دارد.

رائول پال (Raoul Pal)، اقتصاددان و بنیان‌گذار پلتفرم تحلیل مالی ریل ویژن (Real Vision)، طی مصاحبه‌ای گفت:

افت مجدد فعالیت‌های اقتصادی با افزایش ابتلا به بیماری کووید ۱۹، احتمال تزریق پول بیشتر به اقتصاد را افزایش می‌دهد. این امر خود موجب صعودی‌شدن روند بیت کوین خواهد شد.

با توجه به ۳ تریلیون دلاری که تاکنون در قالب بسته‌های حمایت مالی مستقیماً به اقتصاد ایالات متحده تزریق شده و حداقل یک تریلیون دلار دیگری که در راه است، سخن رائول پال منطقی به نظر می‌رسد.

با این حال، با توجه به رویدادهای اخیر، همیشه همه‌چیز تا این اندازه مشخص و واضح نیست.

ویروس کرونا: ضربه دوم، از ناکجا آباد

در ماه مارس (اسفند ۹۸)، دولت‌ها در سرتاسر جهان تلاش کردند تا از طریق قرنطینه عمومی شهرها و ممنوعیت تردد و سفر، شیوع ویروس کرونا را تحت‌کنترل بگیرند. درحالی‌که برخی از کشورها در جلوگیری از گسترش این ویروس عملکرد مطلوبی داشتند، درنهایت، بحران دیگری ظهور پیدا کرد که این بار بازارهای مالی را تحت‌الشعاع قرار داد.

روز ۱۲ مارس (۲۲ اسفند ۹۸)، طی اقدامی بی‌سابقه، سرمایه‌گذاران دارایی‌های خود را در مقایسی بزرگ به فروش رساندند. این امر ارزش بازار سهام در سرتاسر جهان را به‌ پایین‌ترین حد خود تنزل داد؛ چنین سقوطی از زمان رکود بزرگ مالی در سال ۲۰۰۸ تاکنون بی‌سابقه بوده است. به همراه افت سیستماتیک بازارهای مالی، بازارهای طلا و بیت کوین نیز دچار کاهش شدید ارزش شدند.

در حال حاضر، موارد ابتلا به بیماری کووید ۱۹ در ایالات متحده دوباره اوج گرفته است. بر اساس تحلیل نشریه وال استریت ژورنال (Wall Street Journal)، از داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط دانشگاه جان هاپیکینز (John Hopkins)، متوسط موارد جدید ابتلا در عرض یک هفته از ۲۰,۰۰۰ نفر در ابتدای ماه ژوئن (خرداد) به ۶۵,۰۰۰ نفر در ماه ژوییه (مرداد) رسیده است. در همین ماه، تعداد تلفات روزانه در ایالت‌های تگزاس، کالیفرنیا و فلوریدا نیز رکوردهای پیشن خود را شکست.

درحالی‌که دونالد ترامپ اظهار داشت آمار مربوط به افزایش موارد مبتلا صرفاً به‌علت آزمایش‌گیری بیشتر در آمریکا است، این کشور در افزایش آمار تنها نیست. طبق داده‌های سازمان بهداشت جهانی (WHO)، موارد ابتلا در سرتاسر جهان در حال افزایش است.

حال، با گسترش موج دوم شیوع ویروس کرونا، آیا جامعه بیت کوین نیز باید خود را برای سقوط بعدی ناشی از قرنطینه‌های اجباری آماده کند؟

طبق پیش‌بینی دانیل لاگاسی (Daniel Lagasi)، مدیر سبد سهام در شرکت مدیریت سرمایه وی‌ال (VL Capital Management)، در صورت قرنطینه مجدد کشورها به‌علت شیوع موج دوم بیماری کووید ۱۹، بازار بیت کوین نیز شاهد «سقوطی سریع» خواهد بود. لاگاسی طی مصاحبه‌ای اظهار داشت:

اگر موج دوم شیوع ویروس کرونا موجب قرنطینه اجباری نشود، سطوح فعلی قیمت‌ بیت کوین نیز دچار افت نخواهد شد.

با این همه، به‌عقیده‌ توماس کوهن (Thomas Kuhn)، تحلیل‌گر برجسته در حوزه اقتصاد و تحلیل‌گر مسائل کلان اقتصاد بین‌الملل در شرکت تحلیل بازارهای مالی کوآنتوم اکونامیکس (Quantum Economics)، با تعیین و تشخیص متغیرها، بعید به نظر می‌رسد که موج دوم به‌اندازه موج اول آسیب‌زا باشد.

کوهن در این خصوص توضیح داد:

این ویروس در ابتدا همه را غافل‌گیر کرد. خطری ناشناخته و سنجش‌ناپذیر که موجب وحشت و هراسی شدید و گسترده شد. از آن زمان تاکنون، وضعیت و شرایط ویروس مشخص شده و ما داده‌های بسیار بیشتری در مورد این بیماری به دست آورده‌ایم. همچنین، اکنون از واکنش‌ها و سیاست‌گذاری‌های بهداشتی و اقتصادی موردانتظار ارزیابی بسیار بهتری داریم.

در این بین، دیوید جرارد (David Gerard)، نویسنده و منتقد برجسته بیت کوین، اظهار داشت که با توجه به واکنش نه‌چندان قوی ارزهای دیجیتال به اولین سقوط در بازارها، احتمال دارد این بار نیز مجدداً شاهد افت بهای ارزهای دیجیتال باشیم.

جرارد طی مصاحبه‌ای اظهار داشت:

هنگامی‌که روند بلندمدت صعود بازارهای سهام به پایان رسید، همه هر چیزی که داشتند فروختند و به سمت آخرین پناهگاه ایمن خود، یعنی دلار ایالات متحده، هجوم بردند و سرمایه خود را تبدیل به اوراق قرضه و وجه نقد کردند. هیچ‌کس بیت کوین را سرمایه‌ای ایمن در زمان بحران در نظر نمی‌گیرد.

با این حال، از نظر رائول پال، پیامدهای موج دوم شیوع ویروس کرونا بسیار بزرگتر از یک افت قیمت ساده و کوتاه‌مدت است. او استدلال می‌کند که بزرگ‌ترین خطر در مقابل اقتصاد، ناتوانی در پرداخت بدهی‌ها است. به‌عقیده پال، بدهی زیاد یا هزینه بالای عملیات شرکت‌ها در کنار رشد کُند و نامطلوب آنها می‌تواند منجر به ورشکستگی و نابودی شرکت‌ها شود.

درواقع، اکنون که کسب‌وکارهای بزرگ در حال شکوفایی مجدد به‌واسطه مشوق‌های اضطراری مالی از سوی دولت هستند، افت مجدد اقتصاد می‌تواند پیامدهای فاجعه‌آمیزی برای آن در سطح گسترده‌تر داشته باشد.

در ماه ژوییه (اوایل مرداد) و با تصویب لایحه بسته‌های حمایتی ۷۵۰ میلیارد یورویی (۸۸۰ میلیارد دلاری) توسط سران اتحادیه اروپا، بسیاری از شاخص‌های مهم بازارهای اروپا به اوج چهارماهه خود رسیدند. در همین زمان، در ایالات متحده، هرکدام از شاخص‌های S&P 500 و داو جونز (Dow Jones)، از سقوط ماه مارس تاکنون، حدود ۵۰ درصد رشد داشته‌اند.

طبق ادعای تیم دریپر (Tim Draper)، سرمایه‌گذار و طرفدار سرسخت بیت کوین، با گزارش‌هایی که از عملکرد ضعیف و درآمدهای پایین‌ در بازار اقتصاد و همچنین میزان واقعی خسارت‌های مالی مخابره می‌شوند، ماهیت رشد بازار سهام که صرفاً وابسته به مشوق‌های مالی است نیز به‌زودی برملا خواهد شد. درپیر در مصاحبه‌ای اعلام کرد:

بخش اعظمی از بسته‌های مشوق مالی صَرف ورود سرمایه‌گذاران به بازارهای سهام شده‌ است. افراد در حال خرید سهام هستند، درحالی‌که شرکت‌های وابسته به این سهام‌ها به‌اندازه‌ای سود و درآمد ندارند که قیمت‌های بازار سهام را توجیه کنند… هنگامی‌که مردم متوجه شوند دولت در حال چاپ پول برای پوشش بحرانی است که خود با تعطیلی اقتصاد به وجود آورده است، درمی‌یابند که ارزش پول آنها هرروز کمتر می‌شود.

بیت کوین و مشوق‌های مالی کووید

مشوق‌های مالی، پشتوانه‌ای برای بازار سهام هستند؛ با این حال، کارشناسان بر این باورند که این بسته‌های حمایتی باعث افزایش بهای بیت کوین نیز می‌شوند، البته نه با روشی مشابه.

به‌عقیده پرفسور آندروس گرگوریو (Andros Gregoriou)، خالق پلتفرم رتبه‌بندی ارزهای دیجیتال Evai.io و استاد دانشگاه برایتون انگلستان در رشته اقتصاد، بیت کوین سرانجام توانسته است جوهره خود را در زمانی مناسب به معرض تماشا بگذارد. گرگوریو در مصاحبه‌ای اظهار داشت:

چاپ بی‌رویه پول توسط دولت‌ها سرانجام بهای ارزهای فیات را کاهش می‌دهد. در این بحران بی‌سابقه، نمی‌توان جذابیت عرضه ثابت و افزایش تقاضا برای ارزهای دیجیتال را نادیده گرفت.

دلار ایالات متحده که ماه گذشته با اعلام مجدد کاهش نرخ بهره از سوی فدرال رزرو، به پایین‌ترین نرخ خود طی دو سال گذشته رسید، در حال حاضر آینده نامشخصی پیش رو دارد. طی روزهای اخیر، افت ماه گذشته دلار تا حدی جبران شده است؛ با این حال، با توجه به مذاکرات فعلی در مورد اختصاص بودجه بیشتر به بسته‌های مشوق مالی و همچنین تنش تجاری بین چین و آمریکا، وضعیت این ارز ذخیره‌ای چندان مشخص نیست.

در هر صورت، طبق نظر عموم کارشناسان، ارائه تسهیلات مالی نامحدود می‌تواند دلار و در مقیاسی بزرگتر، اقتصاد جهان، را نابود کند.

دریپر علت این امر را تورمی می‌داند که همیشه در پی چاپ بی‌رویه پول ایجاد شده است. او توضیح داد:

در زمان تورم، افراد تلاش دارند هر چه سریع‌تر از شر ارز ملی خلاص شوند. این شرایط می‌تواند ارزی مانند بیت کوین را که بهای خود را حفظ کرده و حتی آن را افزایش داده است، به‌منظور استفاده، خرید، نگهداری و معامله، در نظر سرمایه‌گذاران بسیار جذاب کند.

مکس کایزر (Max Keiser)، برنامه‌ساز تلویزیون و طرفدار دوآتشه بیت کوین، این مسئله را با صراحت بیشتری بیان می‌کند:

کاهش اعتماد به دلار موجب افزایش بیشتر قیمت بیت کوین می‌شود. مهم‌ترین عامل رشد بیت کوین و طلا، ضعف دلار است. درصورتی‌که شیوع موج دوم بیماری دلار را ضعیف‌تر کند، بیت کوین و طلا از این شرایط بهره خواهند برد.

کایزر همچنین تأکید می‌کند:

افراد اکنون شاهد فساد اقتصادی هستند. همه‌چیز روشن است. اعتماد به سیستم موجود در حال از بین رفتن است.

با این همه، جرارد معتقد است که اثر مثبت مشوق‌های مالی روی بیت کوین در مجموع باوری نادرست است. او می‌گوید:

بسته‌های حمایتی دولت‌ها تأثیر چندانی بر بیت کوین ندارد. این باز هم داستان غیرواقعی دیگری است که طرفداران بیت کوین به یکدیگر می‌گویند. مشوق‌های مالی‌ای که به کسب‌وکارها اعطاء شده‌اند تنها در صورتی به نفع بیت کوین خواهند بود که مدیران شرکت‌ها طرفدار بیت کوین باشند و تسهیلات مالی خود را روی بیت کوین سرمایه‌گذاری کنند. شرکت‌های دیگر از این دلارها استفاده دیگری خواهند کرد.

به نظر جرارد، این بسته‌های حمایتی احتمالاً صرف «پرداخت اجاره و خرید مواد غذایی» خواهند شد.

موج دوم سرمایه‌گذاران خُرد و سازمانی

پال اظهار داشت که تزریق پول و افزایش نقدینگی در بازارهای سهام باعث ترغیب سرمایه‌گذاران خُرد به پذیرش ریسک و خطر بیشتر شده است. او می‌گوید:

بسته‌های مشوق مالی مشخصاً باعث افزایش فعالیت‌های سوداگرانه در بازارها می‌شوند. با رونق‌گرفتن بازار بیت کوین، احتمال دارد با توجه به نوسانات بالای این دارایی، توجه سرمایه‌گذاران خُرد به بیت کوین معطوف شود که در بلندمدت باعث رشد چشمگیر بازار بیت کوین خواهد شد.

با توجه به تغییر عادات خرید سرمایه‌گذاران، خصوصاً افرادی که در معرض خطر بیشتری به لحاظ ابتلا به کووید ۱۹ قرار دارند، این اظهارنظر صادق به نظر می‌رسد.

در تحقیق ماه گذشته تحلیل‌گران مُد بنکینگ (Mode Banking)، اپلیکیشن خرید بیت کوین، در مورد کاربران این اپلیکیشن مشخص شد که افراد نسل اِکس (متولدین ۱۹۶۵ تا ۱۹۸۰) و نسل بعد از جنگ جهانی دوم (متولدین ۱۹۴۶ تا ۱۹۶۴) در بدترین شرایط بحران و قرنطینه ناشی از شیوع ویروس کرونا به سرمایه‌گذاری روی بیت کوین تمایل پیدا کرده‌اند.

از فوریه تا مه (بهمن تا اردیبهشت)، خرید بیت کوین توسط این افراد (متولدین ۱۹۴۶ تا ۱۹۸۰) هر ماه دوبرابر و طی این چهار ماه در مجموع ۸.۸ برابر شده است.

پرفسور گرگوریو علت این امر را کاهش سود پس‌انداز و درآمد این قشر می‌داند. گرگوریو توضیح داد:

بیت کوین به روشی منطقی برای تنوع‌بخشیدن به خطر و ریسک در بحران کووید ۱۹ و سرمایه‌گذاری‌های پرخطر این دوره تبدیل شده است.

او همچنین اشاره می‌کند که اگر موج دومی از شیوع ویروس کرونا ایجاد شود، ممکن است این اتفاق تکرار شود.

این نگرش محدود به سرمایه‌گذاران خُرد نیست؛ تقاضای سازمان‌ها نیز برای برترین ارز دیجیتال افزایش یافته است.

اواسط ماه ژوییه (اواخر تیر)، مدیر دارایی‌های دیجیتال شرکت سرمایه‌گذاری گری اسکیل اینوستمنتس (Grayscale Investments) گزارش داد که در مجموع ۱.۴ میلیارد دلار روی ارزهای دیجیتال سرمایه‌گذاری کرده است و ۸۵ درصد از این سرمایه متعلق به سرمایه‌گذاران سازمانی بوده است. بر اساس گزارش سه ماهه دوم این شرکت و طبق اظهارات مدیر صندوق سرمایه‌گذاری بیت کوین گری اسکیل، تنها در نیمه اول سال ۲۰۲۰، به‌طور متوسط هفته‌ای ۴۳.۸ میلیون دلار روی بیت کوین سرمایه‌گذاری شد.

به عقیده پال، این یکی از پیامدهای جانبی و «غیرمستقیم» شیوع ویروس کرونا است که نشان می‌دهد رشد بیت کوین احتمالاً یکی از نتایج به‌کارگیری سیاست پولی غیرمعمول است.

کوهن نیز در این مورد با پال هم‌عقیده است. او با اشاره به توصیه پال تودور جونز (Paul Tudor Jones)، معامله‌گر پیشکسوت در وال استریت، در مورد خرید بیت کوین در اوایل ماه مه (اواسط اردیبهشت)، اظهار داشت:

به نظر می‌رسد سیاست‌های مقابله با کووید باعث تغییر دیدگاه‌ها شده است.

با اینکه اکثریت بر این باور هستند که بیت کوین می‌تواند در عمل از پسِ موج دوم شیوع ویروس کرونا بربیاید، ظاهراً اقتصاد در سطح کلان عملکرد چندان خوبی نخواهد داشت.

البته خوشبختانه، شرایط چندان وخیم نیست. به نظر دریپر، در زمان شیوع موج دوم بیماری، مسائل آسان‌تر پیش خواهند رفت. دریپر در این مورد اظهار داشت:

من گمان می‌کنم افراد بتوانند خود را با موج دوم شیوع بیماری، نسبت به موج اول، راحت‌تر وفق بدهند. همچنین، مطمئن هستم که واکسن این بیماری تا شش ماه آینده و درمان آن نیز تا یک سال آینده روانه بازار خواهد شد.

او همچنین افزود:

پس از آن، به‌عقیده من، همه ما با این تجربه اجتماعی که داشتیم، برای مدتی دچار اختلال استرس پس از سانحه خواهیم شد. سپس، قوی‌تر به راه خود ادامه خواهیم داد و فناوری‌هایی همچون بیت کوین و مراقبت‌های سلامتیِ از راه دور سریع‌تر جای خود را در زندگی‌هایمان باز خواهند کرد.